پیشرفت در صنعت هوانوردی اکنون به هدف بزرگ سعودی‌ها تبدیل شده؛ به طوری‌که این کشور قدم بزرگی را جهت رقابت با دبی، استانبول و تبدیل‌شدن به هاب هوایی برداشته است.
صنعت هوانوردی عربستان سعودی تا چند سال پیش برای عملیات جابه‌جایی حجاج بیت‌الله الحرام به‌کار گرفته می‌شد، اما در یکسال اخیر اخبار منتشر شده از تغییر رویکرد عربستان در بخش هوانوردی حکایت دارند؛ به طوری‌که این کشور عملا در میان برترین کشورهای سرمایه‌گذار در صنعت هوانوردی جای گرفته است.
در حال حاضر علاوه بر جابه‌جایی حجاج، پروازهای تجاری، گردشگری و حتی ترانزیت نیز مد نظر این کشور قرار گرفته است.
ساخت ابرشهر فرودگاهی (Aerotropolis) در عربستان
عربستان در سال 2022 میلادی از طرح توسعه سه فرودگاه بزرگ این کشور در شهرهای ریاض (پایتخت)، جده (بزرگترین بندر عربستان) و دمام (بندر نفتی در خلیج فارس) رونمایی کرد که به موجب توسعه این سه فرودگاه در آیندهای نه چندان دور عربستان سعودی ظرفیت جابه‌جایی چندصد میلیون مسافر در سال را خواهد داشت.
به نقل از Zawya، سعودی‌ها مبلغ 147 میلیارد دلار آمریکا در صنعت فرودگاهی سرمایه‌گذاری می‌کنند که ظرفیت فرودگاه‌های این کشور را تا سال 2030 به 330 میلیون مسافر در سال خواهد رساند. همچنین در سال 2037، تولید ناخالص داخلی عربستان از صنعت هوانوردی به 80 میلیارد دلار می‌رسد.
آیا ساخت همزمان چند شهر فرودگاهی در عربستان توجیه‌پذیر است؟
ساخت شهرهای فرودگاهی زمانی توجیه‌پذیر است که ظرفیت‌های اقتصادی مجموعه شهری که فرودگاه در آن واقع شده آنقدر بالا باشد تا بتوان تجارت جهانی را در آنجا رونق داد. به طور مثال دبی به عنوان هاب تجاری خاورمیانه و گلوگاه اقتصادی منطقه تصمیم می‌گیرد که شهر فرودگاهی آل مکتوم را در نزدیکی بندر جبل‌علی (بزرگترین بندر کانتینری خلیج فارس) تاسیس کرده تا علاوه بر پاسخگویی به بازار روبه‌رشد هوانوردی خاورمیانه نقش هاب لجستیکی (هوایی) منطقه را ایفا کند.
حالا این سوال مطرح است که آیا صرف ده‌ها میلیارد دلار برای ساخت همزمان چند شهر فرودگاهی در عربستان توجیه‌پذیر است؟ هر سه شهر ریاض، جده و دمام به نوبه خود جایگاه اقتصادی منحصر به فردی دارند.
ریاض به عنوان پایتخت و مرکز سیاست‌ورزی حاکمان سعودی، جده قطب اصلی تجارت دریایی و تامین‌کننده اصلی نیازهای مصرفی مکه (جده در فاصله ۱۰۰ کیلومتری مکه قرار دارد) و دمام به عنوان زیرساخت حیاتی صادرات صنعت نفت عربستان در نزدیکی تاسیسات آرامکو، قطعا جایگاه ویژه خود را در عرصه بین‌المللی دارند.
اما عربستان نه تنها در یک بخش از قلمرو خود بلکه تمامیت ارضی را برای توسعه همه‌جانبه صنعت هوانوردی در نظر گرفته است. هرچند برای قضاوت اندکی زود است ولی بدون شک در آیندهای نزدیک اخبار غیرمنتظره‌ای از پروژه‌های فرودگاهی سعودی خواهیم شنید.
چشم امید سعودی‌ها به توسعه هوانوردی برای ورود به بازار گردشگری
در یکسال اخیر عربستان از سفر زوار مکه و مدینه (حج تمتع و عمره) مبلغ 12 میلیارد دلار درآمد کسب کرده است. به نقل از الجزیره، تا پیش از این، مسافرت به عربستان به دو دلیل زیارت و کار انجام می‌شد که صدور ویزا در همان شرایط هم دشوار بود.
حالا این کشور قصد دارد تا سفرهای توریستی را نیز به دیگر سفرهای به مقصد عربستان اضافه کند. با توجه به افق 2030 و عزم عربستان برای استقلال از درآمدهای نفتی، ایجاد زیرساخت‌های گردشگری (در حوزه‌های مختلف) در این کشور در حال انجام است. توسعه فرودگاه‌ها در عربستان قطعا نیازهای بازار گردشگری این کشور را پاسخگو خواهد بود.
عربستان در رویای تبدیل شدن به هاب هوایی خاورمیانه
نزدیکی جغرافیایی عربستان سعودی به آفریقا سبب شده است که این کشور برای جذب بازار هوایی رو به رشد آفریقا و ایفای نقش ترانزیتی بین قاره سیاه و آسیا و اروپا آینده‌نگری کند. بدین ترتیب قرار است کلان‌شهرهای ریاض و جده به‌رغم جایگاه اقتصادی به مرکز بزرگ جابه‌جایی مسافر بین‌قاره‌ای تبدیل شوند تا بتوانند با دو هاب بزرگ بین‌المللی یعنی دبی و استانبول رقابت کنند.
تاسیس شرکت هواپیمایی طیران‌الریاض
12 مارس سال جاری میلادی، محمد بن‌سلمان (ولیعهد عربستان) در راستای اقدامات خیره‌کننده اقتصادی‌اش در اعلامیهای رسمی از تاسیس یک شرکت هواپیمایی جدید در این کشور خبر داد.
دو روز بعد اعلام شد که طیران‌الریاض 39 فروند هواپیمای بوئینگ 787 دریم لاینر سفارش داده است. آغاز به کار این شرکت تازه‌تاسیس با هواپیمای برد بلند یا به اصطلاح قاره‌پیما نشان‌دهنده آن است که سعودی‌ها قصد دارند که ایستگاه هوایی ریاض را به یک هاب بزرگ بین‌المللی تبدیل کنند. طوری که پایتخت عربستان تا کمتر از 10 سال آینده به نقطه وصل آفریقا، آسیا و اروپا تبدیل شود.