معاملات خانوادگی به اولین گزینه غالب افراد برای تهیه یا فروش دلار تبدیل شده است. رونق صرافیهای خانگی درحال حاضر ناشی از چند عامل است.
نخست اینکه بهدلیل شرایط تورمی در سالهای اخیر، خرید دلار بهعنوان یک گزینه سرمایهگذاری برای خانوارها محسوب میشود که این موضوع خانوادههای ایرانی را به یک صرافی بالقوه تبدیل کرده است. موضوع دوم، مقررات پیچیده بازار رسمی، نرخهای چندگانه و شرایط سخت خرید و فروش دلار در صرافیهای مجاز است که باعث میشود، صرافی خانوادگی گزینه اول خانوارها باشد.
علاوه بر این موضوع، وضع مالیات برای معاملات باعث شده است که تمایل برای معاملات رسمی دلار کاهش یابد. موضوع دیگر نیز این است که علاوه بر سختی معامله در صرافیها، ریسک معامله با دلالان نیز بسیار بالا است و افراد سعی میکنند که در این بازار نیز مشارکت کمتری داشته باشند. هرچند سیاستگذار برآن است تا جریانهای خرید و فروش ارزی کشور را شناسایی کند، اما بوروکراسی ناشی از آن باعث رونق معاملات خانگی شدهاست.
عوامل مختلفی سبب شده است تا خرید و فروش ارز در میان مردم جامعه از بسترهای رسمی به محافل خانوادگی و دوستانه منتقل شود. امروزه با اندکی جستوجو در نزدیکان خود شاهد آن هستیم که فرآیند عرضه و تقاضای اسکناسهای خارجی بعضا خارج از فضای بازار صورت میپذیرد.
بهطور مثال شخصی که قصد سفر به کشورهای خارجی را دارد، نخست در نزدیکان خود به جستوجو میپردازد تا درصورت وجود، بخشی از ارز مورد نیاز خود را از افراد مورد اعتماد تهیه کند یا در طرف دیگر شخصی که به تازگی از خارج از کشور به ایران بازگشته است، از اطرافیان خود میشنود که درصورت تمایل، داراییهای ارزی خود را با قیمتی توافقی، حوالی نرخ بازار، به ایشان عرضه کند.
بررسیها نشان میدهد از جمله عوامل مهم شکلگیری صرافیهای خانگی «دشواری فرآیند معامله ارز در صرافیها»، «فرار از پرداخت مالیات» و «نبود امنیت در معامله با دلالان ارزی» است. البته «تمایل به عدم پرداخت حقالمعامله به کارگزاریهای ارزی» نیز از دیگر دلایل قابل ذکر فروش ارز در دایره افراد مورد اعتماد است.