مهرداد بذرپاش- وزیر راه و شهرسازی – در جلسه شورای مسکن مازندران ، نظارت و ساماندهی مشاوران املاک، کنترل بازار و مصالح و خروج مصالح سیمان و فولاد از بورس کالا را در کنترل و کاهش قیمت مسکن امری مهم دانست و گفت: بایستی عواملی که سبب گرانی مصالح شده را کنترل کنیم و بتوانیم مصالح را از بورس کالا خارج کنیم؛ چرا که منجر به گرانی کالاها و مصالح شده است.
به دنبال این اظهارنظر وزیر راه و شهرسازی موضوع مورد اظهار نظر کارشناسان و حتی برخی اعضای کمیسیون صنایع نیز قرار گرفت؛ به گونه‌ای که برخی بر خروج سیمان و فولاد از بورس کالا در جهت کنترل تورم تاکید دارند.
برخی معتقدند که بورس کالا که در اساس، بایستی شرایطی برای شفافیت عرضه و تقاضا ایجاد کند، برای برخی کالاها از جمله مصالح ساختمانی، موجب افزایش قیمت شده و حتی انحصار در خرید ایجاد کرده است؛ در این زمینه، حسینعلی حاجی دلیگانی (عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس) ضمن اشاره به ایده‌ی وزیر راه و شهرسازی برای خروج فولاد و سیمان از بورس کالا جهت کنترل تورم، تاکید کرد: در حوزه تامین مواداولیه اعم از مصالح ساختمانی شاهد دلالی‌های بزرگ هستیم.
از سوی دیگر بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد، در سازوکار بورس کژکارکردی شرکت‌ها و اشخاص حقیقی نیز دیده شده به صورت یکجا محصولات و مواداولیه از در بورس کالا خریداری شده و در مرحله بعد افراد یا واحدهای با قدرت خرید کمتر از خریداران عمده، مجبور به تهیه مواد با قیمت‌های بالا و چند برابری از این مجموعه‌ها هستند.
از سوی دیگر برخی کارشناسان معتقدند که قفل بازار مسکن با خروج سیمان و فولاد از بورس کالا باز می‌شود. ضمن اینکه جعفر قادری (عضو کمیسیون برنامه و بودجه) نیز نهضت ملی مسکن را گروگان قیمت‌سازی سیمان و فولاد در بورس خوانده و ورود جدی دولت به این حوزه برای مهار قیمت مواداولیه و مصالح ساختمانی را ضروری دانسته است.
براین اساس، موضوع را از نقطه نظر انجمن صنفی صنعت سیمان مورد بررسی قرار داده‌ایم تا بررسی کنیم، بورس کالا رسالت خود را در شفافیت عرضه و تقاضا به درستی انجام داده یا بر سوداگری‌ها دامن زده است.
عرضه در بورس باعث کنترل قیمت ها شد
حمید فرمانی – رئیس هیات مدیره انجمن صنفی صنعت سیمان- ، ضمن تاکید بر اینکه در بورس کالا کنترل قیمت اتفاق می‌افتد، اظهار کرد: در شش ماهه نخست امسال که حداقل سه ماه آن مربوط به تابستان و با اعمال محدودیت‌های برق (و گاهاً قطعی کامل برق) همراه بوده است، به نسبت شش ماهه نخست سال گذشته و حتی نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰، قیمت‌ها نه‌تنها افزایش پیدا نکرده که کاهشی هم شده است.
وی تصریح کرد: این موضوع ماحصل حضور در بورس کالا و کنترل‌هایی است که وزارت صمت بر نحوه عرضه‌ها دارد؛ هرچند که ما مخالف این کنترل‌ها هستیم و آن را شکلی از قیمت‌گذاری دستوری می‌دانیم؛ اما به‌هر حال در این پلتفرم، این امکان وجود دارد که دولت نظرات خود را اعمال کند. اینکه بخواهیم سیمان و فولاد را از بورس خارج کنیم، کنترل از دست وزارت صمت خارج خواهد شد و بیشتر به سمت دلالی‌ها و حتی افرادی که بخواهند عملکرد سویی در شرکت‌های سیمانی در بحث فروش و تحویل داشته باشند، می‌رود که اصلا خوب نیست.
این مقام صنفی-صنعتی تصریح کرد: ما از یک تجربه منفی و غلط به عرضه در بورس کالا رسیدیم که نماد شفافیت است؛ در حقیقت دوستان باید پاسخ بدهند که بورس را به عنوان نماد شفافیت قبول دارند یا این تنها یک شعار است! باید مشخص شود که بورس کالا، ابزاری برای شفاف کار کردن معاملات حداقل در صنایع بزرگ هست یا خیر؟ اگر قبول ندارند که مشخص می‌شود تمام مانورها طی سال‌های اخیر بر بورس کالا اشتباه بوده است؛ اما اگر قبول دارند که بورس نماد شفافیت است که باید بررسی کرد که مشکل کار از کجاست و حل‌وفصل کرد؛ نه اینکه در فضای رسانه‌ای، از ریشه مکانیزم و پلتفرمی که دنیا به عنوان مکانیزم شفافیت به رسمیت شناخته است، زیر سوال ببریم.
فرمانی ادامه داد: واقعیت این است که عرضه در بورس کالا، هم برای مصرف‌کننده واقعی که به‌دنبال خرید سیمان بدون واسطه بودند (کسانی که مصرف‌کننده بوده و در سطوح مختلف مستقیم خریداری می‌کنند و تحویل می‌گیرند) و همچنین برای تولیدکنندگان در فضای قابل رصد عرضه خود را به درستی انجام داده‌اند، خوب بوده است بنابراین اشکال این عرضه در کجاست؟
هم تولیدکننده راضی و هم مشتری واقعی…
رئیس هیات مدیره انجمن سیمان خاطرنشان کرد: اکنون تعداد زیادی از مشتریان امکان خرید دارند؛ این در حالی است که پیش از این، تعداد بسیار محدودی در غالب مشتریان عمده امکان خرید داشتند که غالبا ۹۰ درصد سیمان شرکت‌ها را خریداری می‌کردند و سپس با احتساب سود در زنجیره عرضه می‌کردند.
وی تصریح کرد: سیمان به لحاظ قیمتی مگر تا چه میزان در ساخت و ساز مسکن نقش دارد که بخواهد گروگان‌گیری کرده باشد؟ در حال حاضر وظیفه متولیان صنعت سیمان، انجمن و کارخانه‌های تولیدکننده این است که به‌وفور و به اندازه نیاز کشور تولید کنند و تمرکز خود را بر روی تولید بگذارند تا با کسری مواجه نشوند که این کار در حال حاضر به درستی در حال انجام است. وظیفه ما تمرکز بر تولید به اندازه و با کیفیت است تا هیچگونه کسری در بازار ایجاد نشود تا سودجویان نتوانند نوسان قیمتی ایجاد کنند.
فرمانی اعلام کرد: اکنون میانگین ۴۶-۴۷ هزار تومان قیمت فروش سیمان کیسه‌ای ۵۰ کیلویی در کل کشور است که سال گذشته بیش از این عددها بوده است. بنابراین کنترل صورت گرفته است. ضمن اینکه در همین سه ماهه تابستان سال جاری که همه تصور می‌کردند افزایش قیمت رخ دهد، در پایان فصل نسبت به ابتدای آن هیچ تغییر قیمتی رخ نداده است.