اقدام بانک مرکزی در نظارت بر عملکرد و کنترل فعالیت نظام بانکی و مدیریت بازار ارز با الزام متقاضیان به ایجاد حساب ارزی، موجب شده تا حجم نقدینگی نزولی شود و قیمت ها نیز در بازار ارز ثابت باقی ماند.
توجه به مهار نرخ تورم، کاهش میزان نقدینگی همچنین حرکت در مسیر رشد اقتصادی و بهبود معیشت مردم در حالی مطرح است که کارشناسان تاکید دارند؛ بهبود شاخص های کلان اقتصادی در گرو مدیریت اصولی مسئولان، اجرای برنامه های کارشناسانه تصمیم گیران حوزه اقتصاد بخصوص سیاست گذاری های اصلاحی بانک مرکزی در بخش پولی و بانکی است.
در چنین شرایطی هدفگذاری دولت و بانک مرکزی این است که رشد نقدینگی در سال جاری به محدوده ۲۵ درصد کاهش یابد و به دنبال آن تورم نزولی شود، با این وجود اقداماتی چون الزام بانکها به انتشار صورتهای مالی، ترازمند کردن میزان دارایی و بدهی های آنها برای جلوگیری از خلق پول در کنار توجه دولت بر مدیریت منابع در راستای مواجه نشدن با کسری بودجه، سری موضوعات مهمی است که در دستور کار قرار گرفته است و اجرای آن طی ۲ سال اخیر توانسته است تا حدودی اثرات مثبتی نظیر کاهش نرخ تورم و نقدینگی را بر اقتصاد کشور به جای گذارد.
علاوه بر این ساماندهی بازار ارز با عملیاتی کردن برنامه هایی چون تامین ارز مورد نیاز تجار و فعالان اقتصادی از طریق بازارهای رسمی، پایان دادن به سفته بازی دلالان ارزی همچنین الزام متقاضیان ارز به بازگشایی حساب ارزی سیاست های بازدارنده ای است که مانع از رشد بی منطق نرخ ارز و ثبات قیمت آن در بازار شده است.
برخی بانکهای مشکل دار باعث شده نقدینگی افزایش و تورم به جای کاهش سال به سال افزایش یابد، در چنین شرایطی بانک مرکزی با اعمال سیاست کنترل ترازنامه بانکها وارد عمل شده تا بانکهایی که اضافه برداشت داشته و دارند و دارای وضعیت قرمز هستند را از ارائه تسهیلات منع کند
کنترل فعالیت بانکها برای کاهش نرخ تورم و نقدینگی
مهمترین کاری که بانک مرکزی پس از سالیان سال برای ممانعت از رشد نقدینگی و افزایش خلق پول انجام داده است، اصلاح نظام بانکی و کنترل فعالیت این بخش مهم اقتصادی است. بانک مرکزی به عنوان نهاد ناظر بر عملکرد بانکها طوری رفتار می کند که بانکهای ناسالم و ناتراز دیگر جرات اضافه برداشت از این بانک را ندارند، چرا که طبق اظهارات محمد رضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی “هیچ بانکی خارج از کنترل این بانک نیست و بانکهایی که اضافه برداشت دارند، در حوزه اصلاحی برنامه این نهاد قرار خواهند گرفت، بنابراین چنانچه خود را اصلاح نکنند، این احتمال وجود دارد که در بانکهای دیگر ادغام شوند.
حال اینکه چرا بانک مرکزی تمرکز و توجه بیشتری بر عملکرد بانکها دارد به دلیل آن است که سیستم بانکی ناکارآمد و مشکل دار باعث شده نقدینگی افزایش و تورم به جای کاهش سال به سال رشد کند، در چنین شرایطی بانک مرکزی با اعمال سیاست کنترل ترازنامه بانکها وارد عمل شده است تا بانکهایی که اضافه برداشت داشته و دارند و دارای وضعیت قرمز هستند را از ارائه تسهیلات منع کند.
رویکردی که نشانده آن است که بانکها بتوانند با کاهش خلق پول سر و سامانی به وضعیت نقدینگی خود دهند، زیرا سیاست گذاری دولت حرکت در مسیر کاهش نرخ تورم است و اینکه نرخ نقدینگی از ۴۰ درصد به حدود ۲۷ درصد رسیده است، بیانگر اجرای سیاست های بانک مرکزی در کنترل و نظارت فعالیت بانکهاست که مدیران آن را ملزم به اصلاح فعالیت های خود کرده است.
برخورد بدون اغماض بانک مرکزی با بانکهای متخلف، ناسالم و ناتراز در جهت اصلاح رفتار آنها و توجه بر انجام فعالیت های درست سیستم بانکی مطابق با اصول و رعایت مقررات و قواعد این بانک راهکاری درست برای ساماندهی نظام بانکی و در نهایت کاهش خلق نقدینگی و تورم است
برخورد جدی و بدون اغماض بانک مرکزی با بانکهای مشکل دار
محسن صادقی، کارشناس پولی و بانکی درباره رویکرد بانک مرکزی برای تحقق اهدافی چون کاهش میزان نقدینگی و به دنبال آن نرخ تورم، گفت: تهدید و برخورد بدون اغماض بانک مرکزی با بانکهای متخلف، ناسالم و ناتراز در جهت اصلاح رفتار آنها و توجه بر انجام فعالیت های درست سیستم بانکی مطابق با اصول و رعایت مقررات و قواعد این بانک راهکاری درست برای ساماندهی نظام بانکی و در نهایت کاهش خلق نقدینگی و تورم است چرا که طی سالهای گذشته برخی بانکها با عملکرد غیر اصولی که داشته اند مشکلات فراوانی را به اقتصاد کشور تحمیل کرده اند.
وی با بیان اینکه کنترل فعالیت بانکها در واقع نظارت بر ترازنامه دارایی و بدهی ها آنهاست تا آن دسته از بانکهایی که به جای توجه بر خدمات رسانی مشخص و تعریف شده دیگر چون گذشته سمت و سوی بنگاهداری و سفته بازی را به نفع خود در پیش نگیرند، افزود: بانک مرکزی هم اکنون با تمرکز بر فعالیت سیستم بانکی، میزان دارایی و بدهی بانکها را به درستی رصد می کند تا مشخص شود آنها ماهانه در بخش دارایی چقدر رشد کرده اند و یا بدهی آنها به چه میزان کاهش یافته است. این موضوع باعث خواهد شد که نقدینگی کنترل شود و تورم نیز مسیر تدریجی نزول را در پیش گیرد.
رفتار غیر اصولی برخی بانکها در گذشته موجب شد تا آنها با غرق در فعالیتهای اقتصادی غیر بانکی سودآور، منابع موجود در بانک را صرف چنین فعالیتهای کنند و برای تامین منابع مالی دست به اضافه برداشت از بانک مرکزی نمایند، این موضوع باعث شده بود تا نقدینگی روز به روز افزایش و تورم فزاینده شود
سخت شدن بنگاهداری بانکها با نظارت بانک مرکزی و رصد فعالیت آنها
این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: از آنجایی که رفتار غیر اصولی برخی بانکها در گذشته موجب شده بود تا آنها با پروژه سازی و غرق شدن در فعالیتهای اقتصادی غیر بانکی سودآور، منابع موجود در بانک را صرف چنین فعالیتهای کنند و برای تامین منابع مالی دست به اضافه برداشت از بانک مرکزی می زدند، این موضوع باعث شده بود تا نقدینگی روز به روز افزایش و تورم فزاینده شود.
مسئله ای که ناترازی چنین بانکی را نمایان می کرد، اما اکنون بانک مرکزی با منع تامین منابع مالی و عدم پرداخت تسهیلات به بانکهای مشکل دارای که وضعیت ترازنامه آنها قرمز است چنین بانکهایی را ملزم به اصلاح فعالیتهای مقرراتی کرده است.
صادقی به دیگر راهکارهای بانک مرکزی برای شفاف سازی امور در فعالیتهای اقتصادی بخصوص رعایت عدالت در مالیات ستنانی از طریق تفکیک حسابهای تجاری از غیر تجاری اشاره کرد و اظهارداشت: کنترل حسابهای بانکی با مجزا شدن حسابهای تجاری از شخصی به منظور شفافیت و جلوگیری از فرارمالیاتی، دیگر رویکرد قابل توجه دولت سیزدهم است که در فضای اقتصادی نهادهای ناظر با کنترل همه فعالیت های اقتصادی به شیوه های مختلف انجام هر کاری را از چشم نهاد ناظر دور نمی گذارند تا رفتارهای اختلال زا در اقتصاد کشور کاهش یابد. به طووری که هم اکنون با جداسازی حسابهای تجاری از غیر تجاری راه فرار افرادی که دولت را در پرداخت مالیات به حق خود همراهی نمی کردند مسدود شده است.
اقدامات بانک مرکزی بر بازار ارز موجب شده است تا نرخ دلار همچنان مدتها زیر ۵۰ هزار تومان باقی بماند، اقدامی که ناشی از فعال شدن روابط دیپلماسی در کنار الزام متقاضیان ارز به افتتاح حساب ارزی همچنین راه اندازی مرکز مبادله ایران برای تامین نیازمندان واقعی ارز بوده است
ثبات نرخ ارز در بازار با اعمال سیاست های کارشناسانه
وی در ادامه به وضعیت پایداری و ثبات قیمت ها در بازار ارز اشاره کرد و افزود: اقدامات مسئولان بخصوص مدیریت بانک مرکزی بر بازار ارز موجب شده است تا نرخ دلار مدتها زیر ۵۰ هزار تومان باقی بماند. اقدامی که البته ناشی از فعال شدن روابط دیپلماسی کشورمان با دیگر کشور ها که منجر به شکل گیری برخی توافقات اقتصادی شد در کنار الزام متقاضیان ارز به افتتاح حساب ارزی همچنین راه اندازی مرکز مبادله ایران برای تامین نیازمندان واقعی ارز توانست ثباتی را در نرخ این کالا ایجاد کند و بازار به آرامش برسد.
بنا به این گزارش، هدفگذاری دولت و بانک مرکزی این است که رشد نقدینگی در سال جاری به محدوده ۲۵ درصد کاهش یابد با این وجود کارشناسان تاکید دارند؛ تحقق چنین اهدافی نیازمند تداوم سیاستهای موجود چون اصلاح رفتار نظام بانکی است که طی یکی دو سال اخیر باعث شده است بانکها دیگر چون گذشته با اضافه برداشتی که از بانک مرکزی داشتند و این موضوع باعث خلق نقدینگی و ایجاد تورم می شد رخ ندهد.
برخورد جدی بانک مرکزی با بانکهایی که تراز آنها منفی است یکی از راهکارهی اصولی است که هم اکنون بر آن توجه شده است تا این سری بانکها به جای اضافه برداشت از بانک مرکزی، اموال و دارایی هایی خود را برای تامین نیازهای مالی بفروشند و بکار گیرند.